Pedagogika resocjalizacyjna

obowiązkowe

Cele przedmiotu

Zapoznanie z wiedzą w zakresie podstawowych definicji i terminologii z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej oraz nauk współpracujących z wymienioną nauką. Zapoznanie z funkcjonowaniem różnych struktur społecznych. Zaprezentowanie podstawowych środowisk i instytucji wychowawczych, wskazanie ich specyfiki. Zapoznanie z zależnościami pomiędzy różnymi członkami interakcji społecznych oraz nauka dokonywania krytycznej analizy zaburzeń zachodzących pomiędzy poszczególnymi członkami w procesie wychowania, socjalizacji i edukacji. Zapoznanie z zaburzeniami w zachowaniu dzieci, młodzieży i dorosłych w odniesieniu ich do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej i kulturowej.

Treści programowe

A. Problematyka wykładu

- Pojęcie, cele i zadania; przedmiot i zakres; działy pedagogiki resocjalizacyjnej.

- Środowisko rodzinne, szkolne i rówieśnicze w genezie zachowań dewiacyjnych i przestępczych.

- Wykolejenie społeczne jako krańcowa forma zachowań patologicznych – definicja, etapy, uwarunkowania.

- Wybrane zachowania negatywne – alkoholizm, narkomania, agresja, przemoc, zachowania przestępcze, współczesne formy uzależnień behawioralnych

- Podstawy prawne oraz zalecenia pedagogiczno-terapeutyczne dotyczące postępowania z młodzieżą niedostosowana społecznie

- Wybrane metody oddziaływań resocjalizacyjnych środowisku otwartym i środowisku zamkniętym

- Resocjalizacja czy readaptacja - słabe i silne strony procesu naprawy nieletnich niedostosowanych społecznie w perspektywie możliwości i ograniczeń

B. Problematyka ćwiczeń

- Niedostosowanie społeczne jako podstawowe pojęcie pedagogiki resocjalizacyjnej: historia oraz podstawy terminologiczne zjawiska niedostosowanie społeczne; typologia nieprzystosowania społecznego; etapy wykolejenia społecznego; rodzaje niedostosowania społecznego (zachowanie przestępcze, neurotyczne i psychopatyczne); klasyfikacja niedostosowania społecznego

- Rodzaje, typy i zakres funkcjonowania placówek interwencyjnych - Pogotowie Opiekuńcze, Policyjna Izba Dziecka.

- Rodzaje, typy i zakres funkcjonowania placówek i instytucji opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym i niedostosowanych społecznie– Dom dziecka, Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii, Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy

- Rodzaje, typy i zakres funkcjonowania instytucji resocjalizacyjnych dla młodzieży niedostosowanej społecznie oraz wykolejonej społecznie – Schroniska dla Nieletnich, Zakłady poprawcze.

- Rodzaje, typy i zakres funkcjonowania instytucji resocjalizacyjnych dla osób młodocianych i dorosłych - rodzaje i typy Zakładów Karnych w Polsce, systemy odbywania kary pozbawienia wolności, kompetencje personelu penitencjarnego, praca, szkoła i zajęcia KO, system postpenitencjarny

Wykaz literatury

A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):

A.1. wykorzystywana podczas zajęć

Konopczyński M., Metody twórczej resocjalizacji, Wydawnictwo Pedagogium PWN, Warszawa 2008

Lipkowski O., Resocjalizacja, WSiP, Warszawa1980

Mudrecka I., Z zagadnie ń pedagogiki resocjalizacyjnej, Opole 2004

Ostrowska K., Psychologia resocjalizacyjna. W kierunku nowej specjalności, Warszawa 2008

Pospiszyl K., Żabczyńska E., Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie, PWN, Warszawa 1980

Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna, APS, Warszawa 2000

Resocjalizacja. Teoria i praktyka pedagogiczna, B. Urban, J. M. Stanik (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008

Szczutowska K., Psychospołeczne problemy niedostosowania społecznego, Warszawa 1993

Urban B., Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży, Kraków 2002

A.2. studiowana samodzielnie przez studenta

Borowski R., Wysocki D., Instytucje wychowania resocjalizującego, Wydawnictwo "Novum", Płock 2001

Kozaczuk F. (red.), Efektywność oddziaływań resocjalizacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008

Kurek A. Współczesne uwarunkowania oddziaływań kulturalno- oświatowych w polskim systemie penitencjarnym [w:] Jasiński Z., Widelak D. (red.), Wybrane problemy profilaktyki i resocjalizacji na tle porównawczym, Opole 2006.

Machel H., Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Wydawnictwo Arche, Gdańsk 2003

Nawój A., System programowego oddziaływania w teorii i praktyce, [w:] Urban B. (red.) Profilaktyka społeczna i resocjalizacja młodzieży, Mysłowice 2004.

Widelak D., Kształcenie osadzonych w polskiej praktyce penitencjarnej [w:] Jasiński Z., Kurek A., Widelak D. (red.), W dziewięćdziesięciolecie polskiego więziennictwa. Księga jubileuszowa, Opole 2008.

B. Literatura uzupełniająca

Frąckowiak P., Kierunki rozwoju resocjalizacji w polskich zakładach dla nieletnich, Garmond Oficyna Wydawnicza ; Środa Wielkopolska, Wielkopolska Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna, Poznań - Środa Wielkopolska2006

Kalinowski M., Pełka J., Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa 2003

Kozaczuk F. (red), Resocjalizacja instytucjonalna : perspektywy i zagrożenia, Wydawnictwo Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów 2004

Paszkiewicz A., Wychowanie resocjalizujące w środowisku otwartym - zarys teorii : podręcznik dla studentów pedagogiki, Wydawnictwo Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok 2006

Sas-Nowosielski K., O możliwościach wykorzystania kultury fizycznej w resocjalizacji nieletnich, Wydawnictwo Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Warszawa 2002

Szczęsny W. W., Zarys resocjalizacji z elementami patologii społecznej i profilaktyki, Wydawnictwo Żak, Warszawa 2003

Wolan T., Resocjalizacja : uwarunkowania, doświadczenia, projekty zmian : (Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy - korektywną uczącą się organizacją), Biuro Wydawnictw i Upowszechnień "Kontrakt", Chorzów 2005

Wiedza K_W07 K_W10 K_W14 K_W15 K_W16

Definiuje podstawowe pojęcia z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej, rozumie ich kontekst pojęciowy

Rozpoznaje podstawowe rodzajach struktur społecznych i instytucje życia społecznego oraz potrafi wskazać zachodzące między nimi relacjach

Dokonuje charakterystyki różnych środowisk wychowawczych wraz z ich specyfiką i procesami w nich zachodzącymi (pozytywnymi i negatywnymi)

Rozróżnia jednostki przejawiające zaburzenia w zachowaniu w zależności od ich stopnia dopuszczających się zachowań świadczących o stopniu niedostosowania i wykolejenia społecznego

Rozróżnia podstawowe instytucje wychowawcze, opiekuńcze, terapeutyczne, pomocowe i resocjalizacyjne. Potrafi określić ich strukturę i zasady funkcjonowania.

Rozróżnia i opisuje podstawowe metody oddziaływań wychowawczych w różnych instytucjach zajmujących się opieką i wychowaniem osób zagrożonych niedostosowaniem społecznym bądź niedostosowanych i wykolejonych społecznie

Umiejętności K_U01 K_U02 K_U10

Interpretuje różne zjawisk społeczne świadczące i warunkujące występowanie zaburzeń w zachowaniu wśród dzieci, młodzieży i osób dorosłych

Potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizowania i interpretowania problemów wychowawczych i opiekuńczych, a także motywów w odniesieniu do wzorów ludzkich zachowań

Dokonuje klasyfikacji stopnia niedostosowania społecznego i wykolejenia społecznego przy uwzględnieniu przejawianych zachowań negatywnych, dewiacyjnych lub patologicznych.

Posiada umiejętność prezentowania własnych pomysłów, wątpliwości i sugestii, popierając je argumentacją w kontekście wybranych perspektyw teoretycznych z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej oraz poglądów różnych autorów

Kompetencje społeczne (postawy) K_K02

Docenia znaczenie pedagogiki resocjalizacyjnej dla utrzymania i rozwoju prawidłowych więzi w środowiskach społecznych. Posiada świadomość konieczności podnoszenia swoich kwalifikacji oraz rozbudowywania zasobu posiadanej wiedzy w kontekście zachodzących zmian w życiu społeczno-kulturowym i gospodarczym. Jest zorientowany na konieczność odnoszenia zdobytej wiedzy do projektowania przyszłych działań zawodowych.