Metodologia badań społecznych i humanistycznych

obowiązkowe

Ćwiczenia
Wykład

Wymagania formalne: pedagogika ogólna

Wymagania wstępne: przewidziane trybem rekrutacji na studia II stopnia kierunku pedagogika

Celem przedmiotu jest konstruowanie świadomości metodologicznej studenta na bazie przedstawionych założeń teoretycznych współczesnych paradygmatów badawczych. Poprzez prezentację zasad i reguł organizacji procesu badawczego nastąpi tworzenie fundamentu warsztatu pracy badawczej. Kolejnym celem jest także kształtowanie fundamentalnych kompetencji metodologicznych jako zaplecza refleksyjnej i badawczej postawy wobec rzeczywistości edukacyjnej.

A. Problematyka wykładu

1. Metodologia jako nauka. Ewolucja znaczenia terminu „metodologia”. Geneza i rozwój koncepcji badania zjawisk społecznych.

2. Modelowe cechy współcześnie uznawanych paradygmatów naukowych: pozytywistycznego, humanistycznego, krytycznego i postmodernistycznego.

3. Metodologiczna baza współczesnych nauk społecznych – orientacja pozytywistyczna i humanistyczna. Dystynktywne cechy ontologiczne, epistemologiczne i metodologiczne doktryny pozytywistycznej i humanistycznej.

4. Ilościowe i jakościowe badania zjawisk społecznych. Geneza i historyczna zmienność ilościowych i jakościowych procedur badawczych – spór o metodologiczną komplementarność badań ilościowych i jakościowych. Próby łączenia ba-dań ilościowych i jakościowych.

5. Charakterystyka pozytywistycznej orientacji w badaniu naukowym.

6. Charakterystyka humanistycznej orientacji w badaniu naukowym.

7. Etyczne wymiary pracy badawczej pedagoga.

B. Problematyka ćwiczeń

1. Proces badawczy: etapy procesu badawczego. Problemy badawcze: klasyfikacja i zasady formułowania. Hipotezy badawcze i reguły ich konstruowania. Dobór próby badawczej. Zmienne i ich rodzaje – wskaźniki zmiennych, reguły zasady doboru metod i technik badań.

2. Strategia ilościowa w badaniach społecznych:

- metody badań: eksperyment pedagogiczny, monografia pedagogiczna, metoda indywidualnego przypadku, metoda sondażu diagnostycznego;

- techniki i narzędzia badawcze: obserwacja, wywiad, ankieta, analiza dokumentów

- pomiar w badaniach ilościowych (skale pomiarowe);

- analiza materiału empirycznego w strategii ilościowej (zasady i reguły analizy)

3. Strategia jakościowa w badaniach społecznych:

- metody badań: etnografia, metody wizualne, analiza dokumentarna, metoda biograficzna, badania w działaniu

- analiza materiału w badaniach jakościowych (zasady porządkowania i interpretacji)

Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):

A.1. wykorzystywana podczas zajęć

1. Denzin N. L., Lincoln Y., (2009), Metody badań jakościowych, Warszawa; Wydawnictwo Naukowe PWN

2. Konarzewski K., (2000), Jak uprawiać badania oświatowe?, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

3. Pilch T., Zasady badań pedagogicznych Strategie ilościowe i jakościowe, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa, 2001

4. Rubacha K., (2008), Metodologia badań nad edukacją, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne

A.2. studiowana samodzielnie przez studenta

1. Babbie E., (2007), Badania społeczne w praktyce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

2. Kruger H. H., (2007), Metody badań w pedagogice, Gdańsk, GWP

3. Łobocki M., (2003), Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków, Wyd. Impuls

4. Nowak S., (2007), Metodologia badań społecznych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN

B. Literatura uzupełniająca

1. Angrosino M., (2010), Badanie etnograficzne i obserwacyjne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

2. Banks M., (2009), Materiały wizualne w badaniach jakościowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

3. Kawecki I., (1994), Metoda etnograficzna w badaniach edukacyjnych, Łódź, Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Pla-stycznych w Łodzi

4. Krzychała S. (2004), Społeczne przestrzenie doświadczenia Metoda interpretacji dokumentarnej, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP

5. Krzychała S., Zamorska B., (2008), Dokumentarna ewaluacja szkolnej codzienności, Wrocław: Wydawnictwo Nauko-we Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP

6. Kvale S., (2004), InterViews Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego, Białystok, Trans Humana

7. Miles M. B., Huberman A. M., (2000), Analiza danych jakościowych, Białystok, Trans Humana

5. Silverman D., (2007), Interpretacja danych jakościowych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN

6. Silverman D., (2008), Prowadzenie badań jakościowych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN

8. Sztompka P., (2005), Socjologia wizualna Fotografia jako metoda badawcza, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN

9. Urbaniak- Zając

Wiedza:

Student

- K_W01: zna terminologię używaną w pedagogice oraz jej zastosowanie w dyscyplinach po-krewnych na poziomie rozszerzonym.

- K_W02: ma pogłębioną i rozszerzoną wiedzę o źródłach i miejscu pedagogiki w systemie nauk oraz o jej przedmiotowych i metodologicznych powiązaniach z innymi dyscyplinami nauk.

- K_W04: ma pogłębioną i uporządkowaną wiedzę na temat specyfiki przedmiotowej i metodologicznej pedagogiki (zna główne szkoły, orientacje badawcze, strategie i metody badań stosowanych w naukach społecznych i humanistycznych; zna mapę stanowisk i podejść metodologicznych; rozumie postulat wieloparadygmatyczności prowadzenia badań w pedagogice).

- opisuje i charakteryzuje poszczególne etapy procesu badawczego

Umiejętności:

Student:

- K_U01: posiada pogłębione umiejętności obserwowania, wyszukiwania i przetwarzania informacji na temat zjawisk społecznych rozmaitej natury, przy użyciu różnych źródeł oraz interpretowania ich z punktu widzenia problemów edukacyjnych.

- K_U06: posiada rozwinięte umiejętności badawcze: rozróżnia orientacje w metodologii badań pedagogicznych, formułuje problemy badawcze, dobiera adekwatne metody, techniki i konstruuje narzędzia badawcze; opracowuje, prezentuje i interpretuje wyniki badań, wyciąga wnioski, wskazuje kierunki dalszych badań w obrębie wybranej subdyscypliny pedagogiki.

Kompetencje społeczne (postawy):

Student:

- K_K01: ma świadomość poziomu swojej wiedzy i potrzebę jej zgłębiania

Formy zaliczenia

• egzamin pisemny: z pytaniami otwartymi

• zaliczenie z oceną: ustalenie oceny podsumowującej na podstawie ocen formułujących otrzymywanych w trakcie trwania semestru z: przygotowania i przedstawienia referatu w formie prezentacji multimedialnej w ramach pracy grupowej, projektów badawczych, kolokwium

na ocenę ndst

student nie rozumie podstawowej terminologii używanej w metodologii badań pedagogicznych, nie potrafi wymienić poszczególnych etapów procesu badawczego, nie rozumie zasad etyki w metodologii badań pedagogicznych, nie ma umiejętności spostrzegania i obserwacji zjawisk społecznych przy użyciu różnych źródeł oraz umiejętności ich interpretowania, nie przejawia kreatywności w planowaniu procesu badawczego nawet pod wpływem motywacji zewnętrznej

na ocenę dost

rozumie i umie użyć podstawową terminologię używaną w metodologii badań pedagogicznych, ma podstawową wiedzę na temat specyfiki przedmiotowej i metodologicznej pedagogiki, wymienia i krótko opisuje poszczególne etapy procesu badawczego, pod wpływem motywacji ze strony wykładowcy wykazuje kreatywność w planowaniu procesu badawczego, posiada podstawowe umiejętności badawcze, pod wpływem wykładowcy nabywa przekonanie o przestrzeganiu zasad etyki badacza

na db

prawidłowo używa poszczególne terminy naukowe odnoszące się do metodologii badań pedagogicznych, ma uporządkowaną wiedzę na temat specyfiki przedmiotowej i metodologicznej pedagogiki, opisuje i charakteryzuje poszczególne etapy procesu badawczego, posiada pogłębione umiejętności obserwowania, wyszukiwania i przetwarzania informacji na temat zjawisk społecznych, przy użyciu różnych źródeł oraz interpretowania ich z punktu widzenia problemów edukacyjnych, posiada umiejętności badawcze, jest przekonany o przestrzeganiu zasad etyki badacza

na bdb

w prawidłowy sposób formułuje wypowiedzi podejmując dyskusję na tematy dotyczące metodologii badań pedagogicznych, w swobodny sposób porusza się w obrębie pogłębionej metodologicznej wiedzy z pedagogiki, opisuje i charakteryzuje dokładnie poszczególne etapy procesu badawczego, ze wskazaniem przykładów praktycznych, podejmuje swobodną dyskusję na temat dylematów etycznych w pracy badawczej pedagoga, samodzielnie spostrzega, dokładnie obserwuje i potrafi w pogłębiony sposób interpretować zjawiska społeczne w odniesieniu do problemów edukacyjnych, samodzielnie wykazuje kreatywność w planowaniu procesu badawczego, niezależnie od bodźców zewnętrznych, jest przekonany o sumiennym przestrzeganiu zasad etyki badacza